Ekonomik krizler toplumsal depremler gibidir. İnsanlar işlerinden olur, temel tüketim maddelerine erişmek zorlaşır, para değer kaybeder, enflasyon uçar, toplumsal bunalım artar, aileler dağılır, intiharlar çoğalır ve kaos yayılır. Bu yazımızda daha önce ağır bir ekonomik kriz görmemiş arkadaşlar için bu tsunamiyle nasıl başa çıkabileceklerine dair bazı basit çözüm önerileri sunacağız. Hizmet bizden takdir sizden, hadi başlayalım.
1- İş Meselesi
Ağır ekonomik krizler hemen hemen her sektörü derinden etkiler, yaygın işten çıkarmalar yaşanır, halihazırda işsiz olanlarınsa iş bulması neredeyse imkansız hale gelir. O halde henüz büyük tufan yaklaşmamışken alternatif mesleklere yönelmek, yeni beceriler edinmek, niteliklerinizi artırmak yerinde çözümler olabilir. Tabii solucan gübresi, istiridye mantarı, digital madencilik gibi herkesin hayalini kurduğu ama kimsenin yapmadığı işlerden bahsetmiyoruz. Dilenciliği, hırsızlığı, cepciliği de önermeyiz zira o sektörlere yönelen fazlasıyla insan olacaktır.
2- Tasarruf
Zaten paramız en temel ihtiyaçlarımızı karşılamamıza bile yetmiyor neyle tasarruf edeceğiz diye feveran etmeye başlamayın. Tuvalet kağıdının 70 liraya dayandığı bir ülkede her gün büyük abdestini yapmak zengin işi artık, iki günde bire indirmeniz ilk tavsiyem olacak. Televizyon izlemeyi de bırakırsanız hem yandaş kanalların zırvalarına maruz kalmaz hem de elektrik faturasında hatırı sayılır bir tasarruf etmiş olursunuz. Ayrıca sabahları bir saat erken kalkıp işe yürümeniz sizi daha fit bir vücuda kavuşturur ve yol parası ödemekten de kurtulmuş olursunuz. Örnekleri kendi özelinizde çoğaltabilirsiniz.
3- Politikacılar ve Yalanlar
Ülkemizin durumu malum, sağolsun idarecilerimiz ne derse tersi çıkıyor ve halk bundan her zaman zararlı çıkıyor. En son haşmetmeaplarımız dolara yatırım yapan yaya kalır dediğinde dolar yine iriydi ama böylesi korkunç bir canavara dönüşmemişti. Bankacılık ve inşaat gibi kırılgan sektörlere de dikkat zira domino taşlarının peş peşe yıkılışını bu sektörlerden biri bahşedecek. Paranız varsa harcamayın, yoksa zaten sorun yok isteseniz de harcayamazsınız. Lafı uzatmanın gereği yok, onlar ne derse desin, dediklerinin tersinin sizin çıkarınıza olacağından emin olun.
4- Hayal Tacirlerine ve Dolandırıcılara Dikkat
Krizler çöküş dönemleridir, sokaklardan para süpürülebilir –para aşırı değersizleşir-, bir ekmek için saatlerce kuyrukta bekleyebilir, binbir zorlukla aldığınız evin kredisini ödeyemediğiniz için varınız yoğunuz haczedilebilir vs… Bu tür çıkışsız toplumlar tarihsel örnekleri incelediğimizde hep bir kurtarıcı beklemişlerdir. Talebin olduğu yerde arz da olur. Tosuncukları, Fadılları, cemaatleri, mesihleri bol bir toplumuz. Sağduyu ve bilimsel akıl olmayacak duaya amin demektir iyidir.
5- Dayanışma ve Umut
Yine de umutsuz olmamak gerek, insan toplumsal bir varlıktır. Krizler umutsuzluğu ve gelecek kaygısını derinleştirse de, gemisini kurtaran kaptan moduna girmemek, geniş ailemizle, dostlarımızla, arkadaşlarımızla, genel olarak ihtiyacı olan tüm toplumsal kesimlerle dayanışma içinde olmak, krizin faturasını krizi yaratanlara ödetmek için iyi bir fırsat olabilir. Unutmamak gerekir ki; kapitalizm oldukça krizler de olacaktır. Bir avuç finansal asalağın, emek sömürücünün, hırslı ve iş bilmez politikacıların hatalarını yoksullar ödemek zorunda değildir. Enseyi karartmayın. Dayanışma ile…
