Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nden başlayarak Hüseyin Rahmi Gürpınar’a, Halide Edip Adıvar’a, Ahmet Hamdi Tanpınar’a kadar yazın dünyamızda ve yerli tiyatromuzda mahalle, çoğunlukla asıl mekandır. Özellikle romanlarda, mahalleyi karakteri, gelenekleri, ahalisi, tipleri, gündelik yaşamı, çocukları, yaşlıları, komşuluk ilişkileri, inançları, dayanışmaları, kavgaları, yazları, güzleri, kışları… Kısacası gündelik yaşamın bütün görüntüleriyle bulur; o ortamı belleğimizde yeniden inşa eder, yüzümüzü güldüren belli belirsiz bir özlem duyarız.
“(İstanbul’da) Bugün mahalle kalmadı. Yalnız şehrin şurasına burasına dağılmış eski, fakir mahalleliler var” demiş Beş Şehir‘de Ahmet Hamdi Tanpınar, biraz da serzenişle. İstanbul’u şimdiki haliyle görmemiş olduğuna seviniyordur muhakkak… Neyse, biz yine de enseyi karartmayalım sayın sevgili okurlar. Hala gözlerimizin içine minnoş bir kedi gibi ışıl ışıl bakan mahalleler var. Varlar onlar! Görülmek, bilinmek, sevilmek istiyorlar hatta. Biz de ne yaptık, bazılarının kuruluşu yüzyıllar öncesine dayanan, bazıları hala geçmişten izler taşıyan mahalle gibi mahalleleri bir araya getirdik. Herkeşlerin sevildiğini bilmeye hakkı yok mu?
#1 Yalvaç / Isparta
Isparta'nın tarihi ilçesi Yalvaç'ın merkezindeki Ulu Çınar altındaki kahveler, ziyaretçiler ve yöre halkı için hala en gözde dinlence mekanları.
#2 Ödemiş / İzmir
İzmir'in güneydoğusunda yer alan Ödemiş'in tarihi kagir (taş ve tuğladan yapılan yapı) evlerinin büyük bir kısmı, açılan yollar ve imar çalışmaları sırasında yıkılmış. "Kalan sağlar bizimdir" diyerek nasılda kucaklaşmışlar. Ömürleri çok olsun.
#3 Balaban / Malatya
Malatya'nın Darende ilçesine bağlı Balaban mahallesi kerpiç mimarisi ile ünlü. Tarihi yapıların onarımına Tarihi Kentler Birliği desteğiyle başlanmış, ayrıca İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakultesi'nden bir ekip de mahalledeki kerpiç mimarisinin yok olmaması için bir çalışma yürütüyor.
-
kim olduğunu bilmiyorum ama telif hakkı istediğiniz bu fotoğraf benim dedemin evi
-
Telif hakkı istediğimizi de nereden çıkardınız?
-
#4 Mustafapaşa / Nevşehir
Ürgüp'ün güneyinde yer alan Mustafapaşa, namıdiğer Sinasos mahallesi de her biri sanat eseri sayılabilecek taş konakları ile ünlü. Doğuda Rafes ve batıda Elevres dağlarının arasındaki tüf tabakalarından oluşmuş Golgoli Tepesi’nin eteğinde yer alan sakin kasaba Mustafapaşa’nın, Kapadokya içinde ayrıcalıklı bir kültürel zenginlik olduğu görülüyor.
#5 Zile / Tokat
Zile'de yaklaşık 4000 yıllık geçmişleri olduğu tahmin edilen ahşap ve kerpiç karışımı tarihi evler koruma altına alınmış. Boyları bir bu evlerin birbirine yaslanmış görüntüsü ne hoş öyle değil mi?
#6 İncesu / Kayseri
Eski/meyen (!) evler, sokaklar... İncesu'nun onarılmayı bekleyen tarih kokulu - yaşayan sokaklarından biri. Umarız kentsel dönüşüm şeyiyle kepçe altına gitmez, nefes almaya devam eder bu sokaklar.
#7 Beypazarı / Ankara
Bilinen ilk adı Lagania (Kaya Doruğu Ülkesi) olan mahallenin tarihi Hititlere kadar uzanıyor. Zemin katları taş, üst katları ahşap ve kerpiç evleriyle meşhur. Osmanlı döneminde yöredeki sipahi beyine ve ekonomik hayatın yoğunluğuna binaen Beğ Bazarı diye adlandırılmış. Ha bir de beypazarı kurusu var, nam nam.
#8 Elmalı / Antalya
Elma'nın tarihi sokakları da ahşap ve kerpiç evleriyle yaşıyor. Antalya'nın en eski yerleşim yerlerinden biri olan Elmalı, birçok medeniyete tanıklık etmiş. Bilinen tarihi Likyalılarla başlıyor.
#9 Buldan / Denizli
Buldan'ın Ahşap ve cumbalı eski evleri de koruma altına alınmış. Birçoğunun altında halen dokuma tezgahının çalıştığı 32 sokakta 164 tescilli evin bulunduğu ilçede, tarihi yapılar restore edilerek ilçenin görünümü korunmaya çalışılmış fakat restore işi biraz fazla abartılmış olsa gerek, göz kamaştırıcı renkler evlerin üstüne boca edilmiş, o eski sıcak sarmaş dolaş görüntülerinden biraz uzaklaşmış sanki güzelim evler.
#10 Osmancık / Çorum
Eski ismi Aflanos olan mahalle Osmanlı döneminde tarihi ipek yolu üzerinde bulunuyordu. Osmancık, nehir kenarındaki çay bahçeleriyle hala sıcaklığını ve canlılığını koruyor.
#11 Yeşil Mahalle / Bursa
Yeşil Cami ve Yeşil Türbe'yi de barındıran, eski evleriyle eski komşuluk anılarını yaşatan Yeşil Mahallesi, Bursa'nın en eski yerleşim yerlerinden biri. Tahtakale Mahallesi, Maksem Mahallesi, Nalbantoğlu Mahallesi, Araplar Mahallesi , Alipaşa Mahallesi gibi pek çok tarihi mahallesi mevcut Yeşil Bursa'nın.
#12 Orta Mahalle / Trabzon
Hazır kış da yaklaşıyorken "kışlık" bir mahalle olmazsa olmaz. Gözümü alamadığım bu güzellik Akçaabat'a bağlı Orta Mahalle'ye ait. Allahım! sana gelmesem mi acaba...
#13 Midyat / Mardin
114 bini geçen bir nüfusa sahip Midyat'ın merkezinde, beldelerinde köylerinde ve mahallelerinde geleneksel mahalle yaşantısı devam ediyor. Sanatın konuştuğu ve tüm dillerin sustuğu camiler, kiliseler, türbeler, manastırlar gibi nice tarihi eserlere ev sahipliği yapıyor. Halkları komşu olarak, kardeş olarak yan yana misafir edebilmenin haklı gururundan olacak ki değişmeyen, istikrarlı bir yüzü var Mardin'in ve Midyat'ın.
#14 Divriği / Sivas
Divriği'nin mahalleleri de geleneksel sokak dokusunu korumayı başarmış. Güzel "ülkemin güzel manzaraları saymakla bitmez" diyerek, karamsar başladığım yazıyı sevgi pıtırcığı olarak bitiriyorum. "Bizim oraları unutmuşun ama" diyenleri de yorumlara bekliyorum. Esen kalın, akıllı olun, mahalleyi de sıkı tutun ki bir yere kaçmasın arkadaşlar.
#15 Bonus gibi bonus: Yeldeğirmeni Mahallesi / İstanbul
Günümüzde İstanbul'un "en yaşanabilir semti" seçilen Kadıköy, Osmanlı döneminde üst düzey yöneticilerin rağbet ettiği gözde bir sayfiyye (buna bakınız gençler) yeriymiş. Eski apartmanları ve denize dik uzanan uzun sokakları ile Kadıköy içinde özel bir yeri olan mahalle, ismini 1. Abdulhamid döneminde bu alana yaptırılmış yel değirmenlerinden alıyor. Yeldeğirmeni, İstanbul'daki diğer tarihi dokulardan farklı olarak gridal bir planla inşa edilmiş ve bu plan mahallenin bugünki kendine has karakterini de biçimlendirmiş. Günümüzde birçok sanatçıya ev sahipliği yapan çok renkli, çok sesli, tatlı mı tatlış bir mahalle olarak hayatına devam ediyor. Yaşasın Yeldeğirmeni!
