Geçtiğimiz haftalarda dünya basınının gündemine taşınan bir haber, modern dünyada yaşayan insanların oldukça ilgisini çekti. Hindistan egemenliği altındaki Andaman ve Nicobar adalarını ziyaret eden ABD’li bir misyoner, adanın yerli halkı tarafından önce atılan oklarla uyarılmış, ardından, uyarılara aldırış etmemesi nedeniyle öldürülmüştü.
Gerek misyonerin ölümü, gerekse ‘tecrit’ altında tutulan yerliler nedeniyle büyük bir yankı uyandıran olay, akıllara şu soruyu getirdi: Dünyada modernizmin ulaşmadığı ya da işgal etmediği bir toprak parçası kalmış mıydı?
Jarawalar
Jarawalar, Hindistan’daki yalıtılmış bir kabiledir; aynı zamanda Andaman Adaları’nda da yaşıyorlar. Kendi kendine yetebilen avcı-toplayıcı bir topluluk ve bilindiği kadarıyla oldukça mutlu ve sağlıklı bir hayatları var. 90’lı yılların başlarında, yerel yönetim kabileyi modern dünyaya açmak için bir plan sunsa da bu plandan geri adım atıldı. 1998’de kabilenin üyeleri dış dünyayı ziyaret etmeye başladı. Yakın zamanlarda, köylerinin yakınlarında artan yerleşim nedeniyle Jarawalar ve yabancılar arasında daha fazla iletişim gerçekleşti. Bu temaslar, bağışıklıkları olmaması nedeniyle, kabile içerisinde iki kızamık salgınına neden oldu. Kabile, bunun dışında, yanlış yönlendirilmiş turistler tarafından ziyaretlere ve atalarının evlerinin yakınında artan yerleşimlere de maruz kaldı. Toplam Jarawa nüfusunun 400’e yakın olduğu tahmin ediliyor.
Javari Vadisi Halkları
Brezilya’da bulunan Javari Vadisi, yaklaşık 20 yerli kabilenin bulunduğu ve Avusturya büyüklüğünde bir bölge. Bölgede yaşamakta olduğu tahmin edilen 3 bin kişiden yaklaşık 2 bininin ‘temassız’ olduğu düşünülüyor. Bu kabileler hakkındaki bilgiler dönemsel ve kesin veriler içermiyor; ancak eldeki kanıtlar, avlanmanın yanı sıra bazı tarım uygulamalarını da kullandıklarını gösteriyor. Ticaret yoluyla metal tencereler ve araç gereçler alıyorlar. Bölgede yaşayan Matis Kabilesi’nin hikayesi oldukça iyi biliniyor. Yeni gelenlerle yaşadıkları temaslar sonucunda salgın hastalıklara yakalanarak kabilenin beş köyünden üçünün nüfusu yok oldu ve genel nüfusları neredeyse tamamen ortadan kalktı. Bu nüfusa yönelik yeni tehdit madenciler ve çiftçilerden geliyor.
Yeni Gine Halkları
Endonezya hükümeti insanları yerli bölgelerinden uzak tutma noktasında oldukça başarılı olduğu için, bu tecrit edilmiş kabilelere ilişkin bilgiler dönemsel ve geçici. Bununla birlikte, bazı kabileler son yüzyıl içerisinde yalıtılmış kalarak ve geleneklerini koruyarak dış dünyayla temas kurdu. Bu toplulukların en bilinen örneği Dani halkıdır. Endonezya ve Yeni Gine’nin merkezinde yaşayan kabile, dış dünyayla temas halinde ve topraklarına girişler oldukça sıkı denetleniyor. Dani halkı, 1938’den beri dünyanın geri kalanıyla temas halinde ancak yalıtılmış yaşamlarını sürdürüyor.
Kongo Kabileleri
Orta Afrika’nın eşsiz güzellikteki ülkesi Kongo’da, ormanlarda yaşayan halkların çoğu, son yüzyılda nadiren dış dünyayla temas kurdu. Bununla birlikte, pek çok dokunulmamış kabilenin hâlâ var olduğu düşünülüyor. Mbuti adlı pigme* halkı, temassız kabilelerin nasıl yaşayabileceğine dair bizlere bir fikir veriyor; temas halindeler ama bölgelerinde izole bir durumda yaşıyorlar. Mbutiler, ormanı, ihtiyaç duydukları her şeyi sağlayan bir ebeveyn figürü olarak gören avcı-toplayıcı bir halk. Küçük ve eşitlikçi köylerde yaşıyorlar. Büyük ölçüde kendi kendine yeterliler ama dış gruplarla da ticaret yapıyorlar. Ormansızlaşma, yasa dışı madencilik ve pigmelere karşı yürütülen soykırımlar nedeniyle yaşam biçimleri ve nüfusları tehdit altında.
Amazonlar – Rio Pardo’daki Kawahiva Halkı
Bu kabile hakkında çok az şey biliniyor, ancak genel Kawahiva grubuna dahil olduklarına inanılıyor. FUNAI, yaklaşık 50 yıl önce büyük bir nüfusa sahip olduklarını tahmin ediyordu ancak bugünlerde çok daha az sayıda olabilirler. Çocuk doğurmayı bıraktıklarına inanılıyor; çünkü sürekli olarak kaçak ormancılar ve diğer saldırgan misafirlerin saldırılarına maruz kalıyorlar. Toprakları henüz koruma altında değil ve bu nedenle insanların soykırım ya da salgın nedeniyle yok olma tehlikesi çok büyük. Yaşadıkları ormanlar, Brezilya’nın Colniza kentinde faaliyet gösteren şirketler ve kişiler tarafından istila ediliyor. Birkaç yıl önce federal bir savcı Kawahivalara karşı gerçekleştirilen soykırım hakkında bir soruşturma başlattı ancak bugüne dek tecrit ya da koruma yönünde bir karar alınmadı.
Javari Vadisi Koruboları
Brezilya ve Peru sınırındaki Javari Vadisi, yedi temaslı halkın yanı sıra Brezilya’daki en büyük izole edilmiş insan topluluklarından biri olan, yaklaşık yedi yerli grubuna ev sahipliği yapıyor. Bir grup Korubo, kendilerini korumak için kullandıkları büyük sopalar nedeniyle bölgede ‘sopacılar’ adıyla biliniyor. 1996 yılında FUNAI, ana gruptan ayrılan ve çevredeki gruplarla temastan kaçınan 30 kişilik bir Korubo grubuyla temas kurdu. Yabancıların taşıdığı ölümcül hastalıklar, bölgedeki dış dünyayla temaslı grupları olumsuz etkiliyor ve hastalıkların dokunulmamış gruplara da bulaştırılması tehlikesi mevcut.
Carabayo Halkı:
Carabayolar, Kolombiya’nın Brezilya sınırındaki Amazon bölgesinde yaşayan izole insanlardır. Aralık 2011’de Kolombiya Cumhurbaşkanı Juan Manuel Santos, Carabayo gibi teması olmayan toplulukların haklarını koruyan ve gönüllü tecritin yanı sıra, dış güçlerden gelen herhangi bir şiddete maruz kalmaları halinde tazminat ödenmesini içeren yasalar çıkardı.
Taromenane Halkı
Bu yerli kabile şu anda Ekvador’un Amazon Havzası’ndaki Yasuni Milli Parkı’nda yaşıyor. Bu topraklarda halen göçebe bir yaşam sürdüren yaklaşık 150–300 Taromenane’nin olduğuna inanılıyor. Son zamanlarda, yasa dışı işgalcilerden ve petrol arayıcılardan gelen tehditler, yaşamlarını risk altına sokuyor.
Wapishana Halkı
Bu topluluk, güney Guyana ve kuzey Brezilya’nın Roraima bölgesinde yaşar. Brezilya’da bulunan bir Wapishana köyünde yaklaşık 150 kişi yaşar. Bazı Wapishana liderleri geçmişte hükümet yetkilileriyle temas halindeydi; ancak kabile üyelerinin çoğunluğu aşırı derecede yalıtılmış bir hayat sürüyor.
Toromona Halkı
Toromona, Güney Amerika’da Bolivya’nın kuzeybatısındaki toplumdan soyutlanmış bir kabile ve yaşadıkları alanlar pek bilinmiyor. 2006 yılında, Toromonaları korumak için Madidi Ulusal Parkı’nın özel bir bölümü kendilerine ayrıldı.
Wayampi Halkı
Fransız Guyanası’nda Eureupoucine ve Yukarı Camopi arasında yaşayan Wayampi kabilesi yaklaşık 100 kişiden oluşuyor ve dış dünyayla her türlü teması reddediyorlar.
Yuqui Halkı
Bolivya halklarından yerli bir kabile olan Yuquiler, yoğun olarak Bolivya’nın Santa Cruz ve Cochabamba bölgelerinde yaşıyor. Uygarlıktan yalıtılmış halde yaşayan Yuqui topluluğu, avcı-toplayıcı bir hayat sürdürüyor. Birçoğu Amboro Milli Parkı’nın sınırları içerisinde yaşamını sürdürüyor.
Awa-Guaja Halkı
Awa veya Guaja, günümüzde Brezilya’daki Amazon bölgesinin doğu kesiminde yaşayan, nesli tükenmekte olan bir yerli grubudur. Kabilenin yaklaşık 350 üyesi olduğu düşünülürken, yaklaşık 100’ünün dış dünya ile hiçbir bağlantısı bulunmuyor. Avcı-toplayıcı olarak yaşıyorlar ve gün geçtikçe daha büyük bir yok oluş tehdidiyle karşı karşıyalar. Survival International, kabilenin dünyada en büyük tehdit altındaki topluluk olduğunu ifade ediyor.
Papua Kabileleri (Batı Papua)
Okyanusya’nın Yeni Gine adasında bulunan Endonezya eyaleti Batı Papua’da yaklaşık 312 kabile yaşıyor. Bu kabilelerin çoğu hakkında bir bilgiye sahip değiliz; daha az tecrit edilmiş kabileler, dağlık bölgelerdeki uzak gruplarla ilgili hikayeleri modern dünyaya aktararak, bizleri varlıklarından haberdar ediyorlar. Survival International’a göre, yaylalarda yaşayan topluluklar tatlı patates ve domuz yetiştiriyorlar. Papua halkları, topraklarını işgal eden ve çatışmalar yaşadıkları Endonezyalılardan etnik olarak farklılar.
*Orta Afrika’nın ilk sakinlerinden biri olarak kabul edilen Pigmeler, günümüzde Papua Yeni Gine ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde de yaşayan ve genelde 1.5 metreyi aşmayan boylarıyla hatırlanan yerli bir kabiledir.
Kaynaklar:
https://www.survivalinternational.org/tribes/uncontacted-brazil
https://news.sky.com/story/the-mystery-of-the-worlds-uncontacted-tribes-11443131
https://www.zmescience.com/other/feature-post/most-remote-tribe-sentinelese-17052018/
http://www.bbc.com/future/story/20140804-sad-truth-of-uncontacted-tribes
Bu yazı ilk olarak Gazete Duvar‘da Tarkan Tufan imzasıyla yayınlanmış, tarafımızca kısaltılarak ve başlığı değiştirilerek yayınlanmıştır.
