Doğruyu gizleyen kelimeleri sevmiyorum. Gerçeği örten kelimeleri sevmiyorum. Hüsnütabiri sevmiyorum ya da hüsnütabir bir dili. Ve Amerikan İngilizcesi hüsnütabirle dolu çünkü Amerikalılar gerçekle baş etmede sorun yaşıyor. Amerikalıların gerçekle yüzleşme sorunu var, bu yüzden bu tür yumuşak bir dil geliştirdiler. Kendilerini gerçekten korumak için. Ve her nesilde bu daha da kötüye gidiyor. Nedendir bilinmez sürekli kötüye gidiyor. Bir örnek vereyim size.
Savaşta bir durum vardır. Birçoğunuz bilir bunu. Savaşan birinin sinir sistemi doruk noktasına kadar, en yüksek seviyede stresle dolduğunda daha fazla veri alamaz. Sinir sistemi ya kopmuş ya da kopmak üzeredir. Birinci Dünya Savaşı sırasında bu duruma ”Mermi şoku” deniyordu. Basit, dürüst, direkt bir dil. Dört hece, mermi şoku. Silahlar kadar gerçek sanki.
Bu yetmiş yıl önceydi. Sonra bir nesil geçti ve İkinci Dünya Savaşı başladı. Aynı savaş durumu bu kez ”Savaş yorgunluğu” olarak adlandırıldı. Altı hece oldu şimdi. Söylemesi biraz daha zaman alıyor. Çok da zararlı bir şeye benzemiyor gibi. Yorgunluk, şoktan daha hoş bir kelime. Mermi şoku! Savaş yorgunluğu.
Sonra 1950’de Kore Savaşı oldu. Madison Bulvarı çok iyi durumdaydı o zamanlar. Bu kez de aynı savaş durumu ”Operasyon Yorgunluğu” olarak adlandırıldı. Hop, sekiz heceye çıktık şimdi de. Ve insanlar suyunu çıkardı. Tamamen tabir dışı oldu, tümüyle steril şimdi. ”Operasyon yorgunluğu”. Arabanızın başına gelebilecek bir şey gibi.
Tabii ardından, yalnızca on altı on yedi yıl sonra Vietnam Savaşı geldi. Bu savaş çevresinde dönen dalaverelere ve yalanlara bakarsak sanırım aynı savaş durumunun şu şekilde adlandırılmasına pek de şaşırmamak gerek: ”Travma-sonrası stres bozukluğu.”. On iki hece. Ayrıca bir de tire ekledik. Ve acı tamamen jargonun altına gömüldü. ”Travma-sonrası stres bozukluğu”. Bahse varım ki hala ”Mermi şoku” diyor olsaydık bazı Vietnam muharipleri, zamanında ihtiyaç duydukları bakımı görebilirlerdi.
